“Het gaat natuurlijk om incidentele gevallen”, zegt Robert Schurink, directeur van de NVVE over euthanasie bij jongeren. De vereniging geeft onder meer voorlichting en informatie over euthanasie en hulp bij zelfdoding, verstrekken wilsverklaringen met betrekking tot een vrijwillig levenseinde.
“In de periode 2002-2015 ging het om zeven euthanasie-uitvoeringen bij jongeren onder de achttien jaar. Desondanks speelt het thema wel, ook door programma’s als Over Mijn Lijk.”
Kinderen vanaf twaalf jaar kunnen euthanasie aanvragen, vertelt Schurink. “Tot zestien jaar is daarvoor wel instemming van de ouders of voogd nodig. Jongeren van zestien en zeventien jaar nemen de beslissing in eerste instantie zelf. Artsen moeten de ouders wel altijd bij het besluit betrekken.”
“Vanaf achttien jaar kan iemand zelf om euthanasie vragen. De arts hoeft de ouders of verzorgers niet bij het verzoek te betrekken. Voor een euthanasieverzoek moet er sprake zijn van een medische diagnose en ondraaglijk lijden. Maar het gros van de aanvragen wordt gedaan door patiënten boven de veertig jaar.”
Uitzichtloos
Er moet sprake zijn van uitzichtloos lijden, wat wil zeggen dat er met behandeling geen verbetering meer te bereiken valt in de toestand van de patiënt. Uit medisch oordeel moet blijken dat de situatie inderdaad niet meer te verbeteren is. “Bij jongeren met psychiatrische problematiek wordt deze verklaring minder vaak gegeven dan bij oudere patiënten.”
Het merendeel van de euthanasieaanvragen wordt gedaan door kankerpatiënten (73 procent, 9,5 procent van alle sterfgevallen met kanker). Maar ook dementie (1,9 procent) en stapeling van ouderdomsaandoeningen (3,3 procent) kunnen reden zijn om te besluiten tot levensbeëindiging.
Volgens onder meer de NVVE moet het voor ouderen met een weloverwogen doodswens ook mogelijk zijn om euthanasie te krijgen. Een levenseindebegeleider moet volgens een door het kabinet aangekondigde wet hun hulpvraag beoordelen en toetsen, wat achteraf gecontroleerd wordt door een regionale toetsingscommissie.
D66 leverde hiervoor het wetvoorstel Wet Voltooid Leven in. Schurink denkt dat de wet er gaat komen, omdat het merendeel van de politieke partijen positief op het voorstel reageerde. Wanneer er uitsluitsel over komt, is mede afhankelijk van de samenstelling van het nieuwe kabinet.
Complex verzoek
Euthanasie wordt in de meeste gevallen (90 procent) uitgevoerd door de huisarts. Een arts is niet verplicht om de levensbeëindiging uit te voeren. “Vaak vinden ze het wel moeilijk”, zegt Schurink. “Bijvoorbeeld wanneer het een complex verzoek betreft, of euthanasie naar aanleiding van psychische problematiek.”
“Daarom kan een huisarts of de patiënt hulp vragen aan een consulent van de Levenseindekliniek, die de arts bijstaat of de euthanasie overneemt.” In 2015 werd er 5.516 keer euthanasie uitgevoerd. 6,8 procent daarvan werd gedaan door een arts van de Levenseindekliniek.
Wel zou Schurink graag zien dat er een verwijsplicht komt, waarbij artsen – indien zij de euthanasie om welke reden dan ook niet willen uitvoeren - hun patiënt moeten doorverwijzen. “Dat is nu een morele plicht, maar geen dwingende. Veel patiënten worden onvoldoende geïnformeerd, maar je moet je eigen patiënten niet in de kou laten staan.”