Allereerst over de calorieën. Het is een fabel dat een geroosterde boterham minder calorieën bevat dan een gewone snee brood. De hoeveelheid calorieën per snee is gelijk: circa 85 kcal. Tijdens het roosteren verbranden er ook geen calorieën. Wel verdampt een deel van het vocht in het brood. Hierdoor is de snee brood iets lichter geworden na roosteren. Als je kijkt naar het aantal calorieën per 100 gram brood, dan levert geroosterd brood zelfs iets meer energie dan gewoon brood. Maar dat komt omdat er iets meer geroosterde boterhammen passen in 100 gram dan gewone boterhammen. Maar niemand eet 100 gram brood, al dan niet geroosterd. Je eet ofwel een gewone snee, ofwel een geroosterde. En dat maakt dus niet uit in calorieën.

Wat wel verschil kan maken is het beleg en de halvarine, margarine of boter die je erop smeert. Zeker op een warme snee brood smeer je snel te veel boter, margarine of halvarine. En datzelfde geldt voor smeerbaar beleg zoals bijvoorbeeld chocoladepasta of pindakaas. Blijft dat bij een gewone boterham er dikker bovenop liggen, bij een warme boterham smelt het beleg in de ‘gaatjes’ en smeer je bijna automatisch nog een laagje. Maar het verwarmen van het brood en het smelten van boter of margarine en beleg op zich hebben geen invloed op de hoeveelheid calorieën van de boterham zelf.

Snel weghappen

Wel hapt een warme boterham vaak wat gemakkelijker weg dan een gewone boterham. Een handige tip voor wie ’s morgens bij het ontbijt geen hap door de keel krijgt. Probeer eens een geroosterde boterham; alleen de geur is vaak al niet te weerstaan. Ook kinderen zijn vaak dol op geroosterd brood en weten er soms zelfs zonder beleg wel raad mee. Maar het snelle weghappen kan ook een nadeel zijn. Voor je het weet, eet je meer geroosterde boterhammen dan nodig is om je honger te stillen. 

Lichter verteerbaar

Geroosterd brood is lichter verteerbaar dan vers brood. Dat komt doordat er zetmeel in brood zit. Zetmeel bestaat uit lange moleculen. Als brood geroosterd wordt, worden de zetmeelmoleculen voor een deel afgebroken, waardoor ze korter worden. De stoffen die zo gevormd worden, heten dextrinen. Dextrinen kunnen deels oplossen in water, waardoor ze gemakkelijker worden verteerd dan zetmeel.

Zwarte randjes

Soms staat het broodrooster verkeerd afgesteld en komt de boterham niet snel genoeg omhoog. Daar zit je dan, met een boterham met verbrande stukjes. Toch opeten? Liever niet. Net als zwartgeblakerd vlees op de barbecue is verbrand brood ongezond. Bij verkoling van voedsel en houtskool ontstaan namelijk PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen). Niet alleen op vlees en vis op de barbecue, maar dus ook brood en geroosterde groenten kunnen PAK’s bevatten. PAK’s zijn kankerverwekkend, ze verhogen vooral het risico op maag- en longkanker. Het advies is om die zwarte randjes niet te eten, nog beter is het om te voorkomen dat die randjes ontstaan. Zet de broodrooster dus niet op de hoogste stand, maar begin lager en zet de rooster geleidelijk hoger. Probeer zo uit op welke stand het brood goudbruin en knapperig wordt. Stop de snee brood ook zo recht mogelijk in de rooster. Als er hoekjes uitsteken en dichter bij het gloeiendhete deel van de rooster komen, is de kans groot op verbranding terwijl de rest van de boterham nog niet krokant is.

Lekker:

• Een geroosterde boterham met kaas en plakjes tomaat die lekker lauwwarm worden
• Croutons over de sla of soep, gemaakt van in blokjes gesneden geroosterd brood
• Reepjes geroosterd brood als tussendoortje voor de kinderen

In 1999 was nog 13 procent van hen te zwaar. Op het laatste meetmoment – twee jaar geleden – was dat 11 procent. Het gaat om een kleine afname maar deze kan niet worden verklaard uit toeval en het belangrijkste is dat de trend is gekeerd. Bovendien daalde het percentage autochtone kinderen met obesitas van 3 naar 1,8 procent.

Preventie grote steden

De onderzoekers tekenen wel aan dat Haagse kinderen opvallend snel dunner zijn geworden: ander onderzoek uit 2009 gaf nog aan dat autochtone kinderen uit heel Nederland nog vaker overgewicht hadden – 14 procent. Ze vermoeden dat alarmerende berichten over dikke kinderen in de grote steden hebben geleid tot betere preventie.

Allochtone kinderen

Kinderen van allochtone afkomst zijn nog steeds even zwaar. Het meest zorgelijk is de situatie van kinderen uit Turkse gezinnen. In dezelfde periode steeg het aandeel Turkse kinderen met overgewicht van 25 naar 32 procent. Het lijkt er wel op dat die stijging de laatste jaren niet meer doorzet. Het aantal Turkse minderjarigen met obesitas schommelt rond de 10 procent. Voor Marokkaanse en Surinaams-Hindoestaanse kinderen was er geen verandering in de onderzochte periode. Van hen is 23 respectievelijk 17 procent te dik.

Het onderzoek staat deze week in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.