Sinds het ‘Vinkje’ in 2006 werd ingevoerd door de stichting Ik Kies Bewust is het logo omstreden. Zowel het groene als het blauwe vinkje betekenen dat een product in een bepaalde groep een relatief gezondere samenstelling heeft.
De groene variant (‘gezondere keuze’) is voor producten binnen de Schijf van Vijf. Het blauwe vinkje (‘bewuste keuze’) is bestemd voor alle overige producten.
De Consumentenbond vindt de vinkjes misleidend. Ze worden soms toegekend aan producten die helemaal niet gezond zijn. Zo kan een blauw vinkje staan op bepaalde soorten chips of popcorn die minder ongezond zijn dan andere soorten.
Minister Edith Schippers van VWS liet de vergunning van het Vinkje in maart een jaar verlengen, om ondertussen te laten onderzoeken hoe het beter kan. Reden voor de Consumentenbond om een officieel bezwaar tegen het Vinkje in te dienen; de bond wil verder onderzoek niet afwachten en wil meteen van het logo af.
Hoorzitting
Dinsdag is er een hoorzitting over het Vinkje op het ministerie. “De minister is door het bezwaar van de Consumentenbond verplicht om de beslissing om de vergunning te verlengen, te heroverwegen”, legt hoogleraar Levensmiddelenrecht Bernd van der Meulen uit aan NU.nl.
Van der Meulen zal dinsdag namens de Consumentenbond een pleidooi voeren. Hij beroept zich op verschillende artikelen uit nationale en Europese voorschriften, waar het Vinkje niet aan zou voldoen. “Zo mag een voedingsclaim niet misleidend zijn. Dat is het Vinkje volgens de Bond wel; na tien jaar begrijpen mensen de betekenis nog steeds niet”, aldus Van der Meulen.
De claims ‘gezonder’ en ‘bewuster’ zijn volgens Van der Meulen vaak twijfelachtig. “De vraag is vaak: gezonder dan wát, gezonder in welk opzicht? Een bepaald product kan een Vinkje hebben terwijl er een gezondere optie is. Maar die valt dan toevallig in een andere productgroep, of is van een fabrikant die niet betaalt om ‘mee te doen’ met het Vinkje.”
‘Gaat nergens over’
Kees de Graaf, voorzitter van de onafhankelijke wetenschappelijke commissie van Ik Kies Bewust, vindt het officiële bezwaar “niet constructief” van de Consumentenbond. “Eigenlijk gaat het nergens over”, aldus De Graaf, die net als Bernd van der Meulen hoogleraar is aan de Wageningen Universiteit.
Hij erkent dat het vinkjessysteem onduidelijk kan zijn, maar wijst erop dat achter de schermen hard wordt gewerkt aan hervorming. “Ik Kies Bewust bereidt een nieuw voorstel aan het ministerie voor. Hiervoor wordt goed gekeken naar de argumenten tegen het Vinkje, ook van de Consumentenbond. Helaas accepteerde de Bond onze uitnodiging om mee te praten niet.”
Minister Schippers zal dit advies willen afwachten, denkt De Graaf. Hierdoor zal de hoorzitting niets opleveren, vermoedt hij.
Maar Van der Meulen ziet kans dat VWS het Vinkje wel degelijk intrekt. “Het voldoet niet aan de wettelijke eisen. Dan moet je het niet met een jaar verlengen om te onderzoeken wat er beter kan. Dat is alsof je tegen iemand zegt: ‘je kunt nog niet achteruit inparkeren, maar hier heb je een rijbewijs voor een jaar, om te oefenen’.”