‘Steeds meer aandacht voor de psychologische kant van pijn’

Pijn is geen objectief fenomeen en deels afhankelijk van de beleving van de patiënt. Dat inzicht wordt steeds meer geaccepteerd en toegepast bij het helpen van patiënten, vertelt hoogleraar Experimentele Pijnbestrijding Bert Joosten aan NU.nl.

“Pijn bestaat uit twee dingen: de pijnreactie en de pijngewaarwording. De pijnreactie is bijvoorbeeld het terugtrekken van de hand bij verbranding. Maar de pijngewaarwording - hoeveel pijn iemand ervaart – is subjectief.”

De pijngewaarwording is sterk afhankelijk van psychologische factoren. “Daar is steeds meer bewijs voor”, vertelt klinisch psycholoog Han Samwel, die als psychotherapeut patiënten met chronische pijn behandelt. “Hoe men met pijn omgaat, kan op termijn zelfs zwaarder gaan wegen in de pijnbeleving dan de oorspronkelijke lichamelijke schade.”

Hersenscans van patiënten wijzen erop dat pijnervaring uit verschillende mentale hoeken beïnvloed wordt. “Bij pijn worden zowel emotionele-, cognitieve- als gedragsgebieden actief. Op MRI-scans is te zien dat al deze hersengebieden bij pijn oplichten”, legt Samwel uit.


Onderzoek

Joosten doet bij het Maastricht UMC onderzoek naar chronische pijn na operaties. “Daaruit blijkt dat angst een voorspellende waarde heeft. Hoe banger de patiënt voor een operatie is, hoe groter de kans op het ontwikkelen van chronische pijn nadien. Wij ontwikkelen de ‘better in, better out‘-behandeling. Hiermee gaan mensen beter een operatie in, door bijvoorbeeld de angst te behandelen.”

Ook onderzoek van Samwel wijst uit dat angst pijn in stand kan houden, net als machteloosheid en overmatig focussen op de pijn. Omgekeerd werkt optimisme en acceptatie juist pijnverzachtend. “We helpen mensen om zich niet te verzetten tegen pijnervaring, maar het te accepteren en zich vervolgens richten op wat ze in het leven belangrijk vinden.”

Joosten wijst op fakirs die op spijkerbedden kunnen liggen. “Zij kunnen hun pijnbeleving mentaal controleren. Een ander voorbeeld: voetballers die met een blessure doorspelen en de pijn pas na afloop van de wedstrijd voelen.”


Meer aandacht

Beide pijnonderzoekers zien de aandacht voor de psychologische kant van pijn toenemen. “Er heeft een enorme omslag plaatsgevonden. Zo zit tegenwoordig in steeds meer pijnteams ook een psycholoog die meebeoordeelt en meebehandelt, evenals pijnverpleegkundigen”, zegt Samwel.

Dat pijn deels ‘tussen de oren zit’ horen patiënten aanvankelijk niet graag, weet Joosten. “Ze interpreteren dat als: ik ben psychisch niet in orde. Maar pijn zit nu eenmaal deels in het hoofd. Mensen staan daar wel steeds meer open voor, maar in eerste instantie willen ze liever dat de dokter ze een spuit geeft.”

“Mensen hebben meestal niet door hoeveel invloed ze zelf hebben”, vult Samwel aan. “Ze denken dat ze niet anders kunnen dan bang of machteloos zijn. Pas als ze met lotgenoten of hulpverleners gaan praten die ze een spiegel voorhouden komt dat besef.”

Het is wel van belang om pijn niet te psychologiseren: pijn blijft iets dat lichamelijk gevoeld wordt, benadrukt Samwel. “Maar je hebt er als patiënt altijd enige eigen invloed op.”

‘Verplichte anticonceptie voor ongeschikte ouders in Rotterdam’

Het gaat om vrouwen die bijvoorbeeld verslaafd zijn, in de prostitutie werken of psychische problemen hebben. In Rotterdam zouden volgens zijn woordvoerder tien à twintig ouders voor verplichte anticonceptie in aanmerking komen.

Verplichte geboortebeperking is nu niet mogelijk. De Jonge wil erop aansturen dat die wettelijke mogelijkheid er wel komt. Een rechter zou dan moeten beslissen of vrouwen tijdelijke anticonceptie moeten gebruiken.

“Sommige vrouwen blijven zwanger worden en gaan net zolang door tot ze een kind mogen houden”, zegt De Jonge tegen de Volkskrant. “Dat is frustrerend voor hulpverleners. Niemand kan er iets tegen doen.”

In de Maasstad begint deze maand een preventieprogramma, waarbij rond de 160 ‘kwetsbare’ vrouwen vrijwillig anticonceptie gaan gebruiken en intensief worden begeleid. Dat worden er op termijn rond de vierhonderd.

Het programma is opgezet naar voorbeeld uit Tilburg, waar sinds 2014 kwetsbare ouders worden begeleid bij het voorkomen van zwangerschappen.


Niet veilig

Het idee van verplichte anticonceptie voor ouders die niet in staat zijn een kind op te voeden is niet nieuw. Vorig jaar kaartte Leefbaar Rotterdam de kwestie al aan en ook in 2012 gingen er onder deskundigen stemmen op voor zo’n maatregel.

Ieder jaar worden er honderden Nederlandse kinderen direct na de geboorte uit huis geplaatst omdat het voor hen niet veilig is in huis.

Pia Dijkstra krijgt prijs tijdens jaarlijkse Donorweek

Stichting Nationaal Donor Monument kent haar in Naarden de waarderingsspeld de Gouden Klim toe.

Volgens de stichting durfde Dijkstra het de afgelopen jaren aan “om een moeilijk en belangrijk thema opnieuw en degelijk ter discussie te stellen en daarvoor ook nieuwe mogelijkheden en oplossingen te bieden”.

Elk jaar overlijden ongeveer 150 mensen die op de wachtlijst staan omdat er geen donororgaan beschikbaar is. D66 wil daar verandering in brengen en Pia Dijkstra werkte jaren aan een voorstel om de bestaande donorwet te veranderen.


Eerste Kamer

Dat plan is onlangs aangenomen door de Tweede Kamer. Als ook de Eerste Kamer ermee instemt, wordt iedereen die nog geen keuze heeft vastgelegd, gevraagd aan te geven wat hij wil: ja, nee, mijn nabestaanden mogen beslissen.

Wie herhaaldelijk niet de mogelijkheid gebruikt om te zeggen dat hij geen donor wil zijn, wordt geregistreerd als iemand met geen bezwaar.

De Klim wordt jaarlijks uitgereikt. Het is een replica van het donormonument dat naast de Grote Kerk in Naarden staat. Vorige jaar ging de prijs naar Joris Linssen, omdat hij een programma over orgaaandonatie maakte.

Diëtisten The Green Happiness vinden kritiek ‘onterecht en vervelend’

Afgelopen week ontstond er media-ophef rondom het populaire dieet, dat gevaarlijke tekorten en onherstelbare schade zou veroorzaken. Het The Green Happiness-dieet is een plantaardig dieet zonder vlees, vis en gluten.

“De vele media-aandacht hadden we niet verwacht. Vooral in onze ogen onterechte kritiek ervaren we als vervelend”, schrijven Moorman en Von Carlsberg op hun website. Daarbij zeggen ze nog steeds achter hun missie te staan: mensen energieker, fitter en gelukkiger maken.

Afgelopen week gaf een woordvoerster van Het Voedingscentrum nog haar mening over het dieet tijdens een uitzending van BNR RadioVolgens het Voedingscentrum kan het The Green Happiness-dieet gevaarlijke tekorten en onherstelbare schade veroorzaken.


Eiwit

De diëtisten reageren op een aantal zaken die aangekaart werden. Zo stelde Het Voedingscentrum dat de hoeveelheid eiwitten die in de dagmenu’s van het dieet zitten erg laag is en dat dit op lange termijn tot verzwakte spieren en een verminderde weerstand kan leiden. 

“Gemiddeld moet volgens de Gezondheidsraad bij volwassenen ten minste zo’n 10 procent van alle calorieën afkomstig zijn uit eiwit”. zeggen de twee. “De hoeveelheid calorieën uit eiwitten op een gemiddelde dag in de menusuggesties in Your 50 Days of Green Happiness is ongeveer 12 procent van de totale calorie-inname.”

Volgens de twee is de eiwit-iname in hun dieet dan ook minstens in lijn met het minimum dat de Gezondheidsraad aanbeveelt. “Daarnaast geven we ook aan dat je na de vijftig dagen de porties en daarmee de eiwit-inname kan vergroten zodat je op gewicht blijft en niet verder afvalt.”


Calcium

De eiwitten zijn niet het enige waar Het Voedingscentrum over valt. “Daarbij zit er weinig calcium in het dieet, dat is nodig voor de botopbouw”, aldus het centrum.

“Onze menusuggesties bevatten inderdaad minder calcium dan het Voedingscentrum aanbeveelt”, reageren de twee. “Calcium zit niet alleen in zuivel. Wij denken dat onze menusuggesties geen riskant calcium-tekort veroorzaken.”


B12

Daarbij kaart Het Voedingscentrum de vitamine-B12-pil aan, die de twee niet adviseren. “Het nuttigen van dierlijke producten is helaas geen garantie dat de vitamine B12 status in je lichaam optimaal is”, reageert het duo. 

“Wij geven aan dat het verstandig is zo nu en dan je vitaminewaardes in je lichaam te laten checken. Aan de hand van deze waardes kun je -onder begeleiding van een arts of therapeut- al dan niet besluiten te suppleren. Dat adviseren we ook in ons dieet.”

Ook noemden de twee een ei de ‘ongesteldheid van een kip’. Daarover zeggen ze het volgende: “Dat was niet zo handig van ons. Een kip menstrueert natuurlijk niet.”

‘Spoor mensen met Q-koorts op’

Aanleiding is een rapport van eerder dit jaar waaruit blijkt dat de gevolgen van Q-koorts op de langere termijn veel schadelijker kunnen zijn dan gedacht. De provincie wil dat alle risicogroepen actief worden benaderd.

Nu krijgen mensen te vaak een onjuiste diagnose en gaan er nog steeds mensen dood aan de ziekte. “We mogen verwachten dat er in het belang van de volksgezondheid maatregelen worden genomen door het opsporen en benaderen van risicogroepen die chronische Q-koorts kunnen hebben”, stelt de provincie.

De Q-koortsepidemie woedde van 2007 tot 2010. De ziekte verspreidde zich via besmette geitenhouderijen, eerst in Noord-Brabant en later over het hele land. Ondanks dat de epidemie over is, vallen er nog altijd slachtoffers. De doodsoorzaak is niet altijd duidelijk omdat artsen de ziekte moeilijk herkennen.

‘Goede band tussen mens en hond is genetisch bepaald’

Diëtisten The Green Happiness vinden kritiek ‘onterecht en vervelend’

Afgelopen week ontstond er media-ophef rondom het populaire dieet, dat gevaarlijke tekorten en onherstelbare schade zou veroorzaken. Het The Green Happiness-dieet is een plantaardig dieet zonder vlees, vis en gluten.

“De vele media-aandacht hadden we niet verwacht. Vooral in onze ogen onterechte kritiek ervaren we als vervelend”, schrijven Moorman en Von Carlsberg op hun website. Daarbij zeggen ze nog steeds achter hun missie te staan: mensen energieker, fitter en gelukkiger maken.

Afgelopen week gaf een woordvoerster van Het Voedingscentrum nog haar mening over het dieet tijdens een uitzending van BNR RadioVolgens het Voedingscentrum kan het The Green Happiness-dieet gevaarlijke tekorten en onherstelbare schade veroorzaken.


Eiwit

De diëtisten reageren op een aantal zaken die aangekaart werden. Zo stelde Het Voedingscentrum dat de hoeveelheid eiwitten die in de dagmenu’s van het dieet zitten erg laag is en dat dit op lange termijn tot verzwakte spieren en een verminderde weerstand kan leiden. 

“Gemiddeld moet volgens de Gezondheidsraad bij volwassenen ten minste zo’n 10 procent van alle calorieën afkomstig zijn uit eiwit”. zeggen de twee. “De hoeveelheid calorieën uit eiwitten op een gemiddelde dag in de menusuggesties in Your 50 Days of Green Happiness is ongeveer 12 procent van de totale calorie-inname.”

Volgens de twee is de eiwit-iname in hun dieet dan ook minstens in lijn met het minimum dat de Gezondheidsraad aanbeveelt. “Daarnaast geven we ook aan dat je na de vijftig dagen de porties en daarmee de eiwit-inname kan vergroten zodat je op gewicht blijft en niet verder afvalt.”


Calcium

De eiwitten zijn niet het enige waar Het Voedingscentrum over valt. “Daarbij zit er weinig calcium in het dieet, dat is nodig voor de botopbouw”, aldus het centrum.

“Onze menusuggesties bevatten inderdaad minder calcium dan het Voedingscentrum aanbeveelt”, reageren de twee. “Calcium zit niet alleen in zuivel. Wij denken dat onze menusuggesties geen riskant calcium-tekort veroorzaken.”


B12

Daarbij kaart Het Voedingscentrum de vitamine-B12-pil aan, die de twee niet adviseren. “Het nuttigen van dierlijke producten is helaas geen garantie dat de vitamine B12 status in je lichaam optimaal is”, reageert het duo. 

“Wij geven aan dat het verstandig is zo nu en dan je vitaminewaardes in je lichaam te laten checken. Aan de hand van deze waardes kun je -onder begeleiding van een arts of therapeut- al dan niet besluiten te suppleren. Dat adviseren we ook in ons dieet.”

Ook noemden de twee een ei de ‘ongesteldheid van een kip’. Daarover zeggen ze het volgende: “Dat was niet zo handig van ons. Een kip menstrueert natuurlijk niet.”

‘Spoor mensen met Q-koorts op’

Aanleiding is een rapport van eerder dit jaar waaruit blijkt dat de gevolgen van Q-koorts op de langere termijn veel schadelijker kunnen zijn dan gedacht. De provincie wil dat alle risicogroepen actief worden benaderd.

Nu krijgen mensen te vaak een onjuiste diagnose en gaan er nog steeds mensen dood aan de ziekte. “We mogen verwachten dat er in het belang van de volksgezondheid maatregelen worden genomen door het opsporen en benaderen van risicogroepen die chronische Q-koorts kunnen hebben”, stelt de provincie.

De Q-koortsepidemie woedde van 2007 tot 2010. De ziekte verspreidde zich via besmette geitenhouderijen, eerst in Noord-Brabant en later over het hele land. Ondanks dat de epidemie over is, vallen er nog altijd slachtoffers. De doodsoorzaak is niet altijd duidelijk omdat artsen de ziekte moeilijk herkennen.

‘Goede band tussen mens en hond is genetisch bepaald’

Gedragsonderzoekers van de universiteit van Linkoping ontdekten vijf genen bij honden die actief worden zodra ze contact leggen met mensen. Dezelfde genen zijn ook aanwezig bij mensen, en hebben net als bij honden te maken sociaal gedrag.

“Onze bevindingen suggereren dat mensen en honden een genetische basis voor sociaal gedrag delen”, aldus hoofdonderzoeker Per Jensen melden verschillende media op basis van AFP.


Experimenten

De Zweedse onderzoekers deden experimenten met ruim vierhonderd beagles (een type rashond), die in de aanwezigheid van mensen opgroeiden. De honden moesten telkens drie deksels optillen om een traktatie te vinden.

De derde opdracht was met opzet te moeilijk gemaakt, waarna veel honden op zoek gingen naar menselijke hulp. Op het moment dat ze dat deden, vonden er bepaalde genetische mutaties plaats. Vijf genen bleken telkens te corresponderen met het zoeken van contact met mensen: genen die ook bij mensen een sociale ‘functie’ hebben.


Sociale genen

Honden werden ongeveer vijftienduizend jaar geleden gedomesticeerd door mensen. De onderzoekers weten niet of de genetische link tussen mensen en honden in die periode is ontstaan, of altijd al aanwezig was.

Om hier achter te komen, gaan de Zweden de genen van wolven (familie van de hond) onderzoeken om te kijken of bij deze diersoort dezelfde genetische mutaties plaatsvinden. Zo niet, dan is het aannemelijk dat de gedeelde ‘sociale genen’ tussen mens en hond in de afgelopen millennia zijn ontstaan.