Daily Archives: March 22, 2016

03.22.16
by

Nieuwe Schijf van Vijf pleit voor variatie en onbewerkte producten

Het nieuwe voedingsadvies, dat gebaseerd is op recente wetenschappelijke inzichten, pleit voornamelijk voor meer variatie. Zo is de groep groenten en fruit uitgebreid en zijn noten en peulvruchten toegevoegd.

Nieuw toegevoegd aan de Schijf van Vijf zijn onder andere yoghurt, eieren en koffie. Koolhydraatrijkeproducten als brood en aardappelen, hebben weinig ingeleverd aan plaats. In tegenstelling tot de rol van vleesproducten. Het Voedingscentrum raadt aan meer groente en minder vlees te eten. De aanbevolijke dagelijkse hoeveelheid groenten is bijgesteld van 200 naar 250 gram.

De wijzigingen zijn in overeenstemming met de nieuwe richtlijnen van de Gezondheidsraad.


Verdeling

Met de nieuwe aanpassingen valt het voedingsmodel onder te verdelen in vijf groepen: Groente en fruit; Smeer- en bereidingsvetten; Vis, peulvruchten, vlees, ei, zuivel en noten; Brood, graanproducten en aardappelen en Dranken.

Ook luidt het advies om niet te vaak producten te eten die buiten de Schijf van Vijf staan, voornamelijk bewerkte producten die over het algemeen veel suiker, zout of verzadigd vet bevatten.​ Snoep, snacks, koek, sauzen, vleeswaren, sappen en zoet broodbeleg kunnen wel gegeten worden, maar niet te vaak.


Kritiek

De afgelopen jaren was er regelmatig kritiek op de Schijf van Vijf. Het voedingsadvies zou niet voldoende aansluiten op de huidige kennis en ontwikkelingen op het gebied van voeding.

Volgens het Voedingscentrum krijgt iedereen die eet volgens de nieuwe Schijf van Vijf alles binnen voor een goede gezondheid. “De basis bestaat uit producten die volgens de laatste wetenschappelijke inzichten goed zijn voor je lichaam. Omdat ze bijvoorbeeld de kans op hart- en vaatziekten en kanker verkleinen. Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je daarnaast voldoende mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen”, aldus het informatieplatform.

Ook op de nieuwe Schijf van Vijf is echter kritiek. 

Natuur & Milieu vindt dat het Voedingscentrum te weinig aandacht heeft besteed aan klimaatverandering, dierenwelzijn en antibioticagebruik. “Als je zo’n schijf uitbrengt moet je niet alleen consumenten de gezonde kant opsturen, maar ook zorgen dat de aarde en dieren gezond blijven. Dat betekent minder vlees en zuivel, en meer groente, bonen, peulvruchten en vegaburgers.”

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) betreurt de keuze om groentenconserven en smoothies niet op te nemen. “Deze producten zijn voor veel mensen juist een makkelijke manier om de groenteconsumptie te vergroten. Zeker nu het zoutgehalte in groentenconserven drastisch is verlaagd.”

Sommige vakken in de nieuwe Schijf zijn onderverdeeld in subvakken. Zo zijn groenten en fruit gescheiden, en hebben noten een eigen subvak. “Dat maakt de nieuwe Schijf van Vijf lastiger te lezen”, volgens het CBL


Online advies

Het Voedingscentrum heeft een nieuwe online service ontwikkeld genaamd Mijn Eet-update. Hierbij kan de consument zelf invulling geven aan welke richting hij op wil binnen de Schijf van Vijf. De service geeft persoonlijke suggesties en herinnert de deelnemers aan hun voornemen.

Bij het samenstellen van het advies zou ook duurzaamheid zijn meegewogen. Hiermee wil het centrum verantwoordelijkheid nemen naar toekomstige generaties, zodat ook zij voldoende voedsel tot hun beschikking zullen hebben.

03.22.16
by

Nederlanders verbruiken minder leidingwater

In 2008 werd er 1.095 miljoen kubieke meter water verbruikt. In 2012 was die hoeveelheid gedaald tot 1.070 miljoen kubieke meter. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), dat voor het eerst alle waterstromen binnen de Nederlandse economie in kaart heeft gebracht.

Huishoudens zijn verantwoordelijk voor driekwart van het leidingwaterverbruik. De rest komt voor rekening van bedrijven en instanties. Die groep is eveneens minder leidingwater gaan gebruiken.


Waterbesparing

Het CBS verklaart de daling in het huishoudelijk waterverbruik door waterbesparende maatregelen in de afgelopen decennia, zoals zuinigere douchekoppen en toiletten. Ook apparaten als wasmachines en vaatwassers hebben steeds minder water nodig.

Leidingwater bestaat uit grondwater en zoet oppervlaktewater, dat is bewerkt door waterleidingbedrijven. Verbruikt water wordt gezuiverd en weer geloosd in oppervlaktewateren.

03.22.16
by

Hevige stress in jeugd maakt kwetsbaar voor stress als volwassene

Dat concludeert het UMC Utrecht op basis van een onderzoek in samenwerking met de afdeling Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht en het Max Planck Instituut in München.

Bij het biologische proces van moleculaire veranderingen, ook wel DNA-methylatie genoemd, verandert de DNA-activiteit door omgevingsinvloeden zoals de blootstelling aan nare ervaringen in de jeugd. Deze ‘littekens’ in het DNA kunnen levenslang invloed uitoefenen.


Gen

Uit het onderzoek van het UMC Utrecht Hersencentrum is geconstateerd waar dit proces precies plaatsvindt. Op één locatie op het zogenoemde KITLG-gen vonden zij bij de blootstelling aan stress op volwassen leeftijd een duidelijke samenhang tussen jeugdtrauma en afwijkende hoeveelheden van het stresshormoon cortisol.

Deze resultaten helpen beter te begrijpen waarom mensen verschillend op stress reageren en wie hier het meest kwetsbaar voor is. Mogelijk kan de gevonden locatie op het KITLG-gen ook helpen bij het vaststellen van psychiatrische problemen bij volwassenen.


Medicijnen

De nieuwe kennis roept de vraag op in hoeverre het mogelijk is het proces van DNA-verandering te beïnvloeden. Met name bij onderzoek naar kanker bestaat al veel aandacht voor de ontwikkeling van medicijnen die hierop inspelen.

In de toekomst zou dit ook kunnen leiden tot medicijnen die de DNA-verandering beïnvloeden bij patiënten met psychiatrische ziekten. Uit wetenschappelijk onderzoek is reeds bekend dat bestaande medicijnen die vaak al aan psychiatrische patiënten worden voorgeschreven, dit proces kunnen beïnvloeden.

De Utrechtse bevindingen bieden een aanknopingspunt voor meer onderzoek naar behandelmogelijkheden. Wellicht zijn schadelijke gevolgen van traumatische jeugdervaringen erdoor te verminderen of zelfs te voorkomen.

03.22.16
by

‘Nederlanders komen niet aan aanbevolen hoeveelheden voeding’

Het lukt 22 procent van de respondenten niet om dagelijks 200 gram groente te eten. Twee keer zoveel mensen (44 procent) haalt de twee stuks fruit niet. Onderzoeksbureau Ipsos nam de enquête in opdracht van het Vitamine Informatie Bureau af onder 1.082 Nederlanders. Men vroeg mensen of ze de door het Voedingscentrum aanbevolen porties haalden.

Naast groente en fruit halen de respondenten ook de ADH voor vis niet: slechts 44 procent eet minstens een keer per week vis. Driekwart consumeert minder dan de ongeveer zes geadviseerde boterhammen.

Overigens stammen deze aanbevelingen nog uit de oude Schijf van Vijf. Dinsdag presenteerde het Voedingscentrum een nieuwe versie. Daarin wordt onder meer een kleinere hoeveelheid brood aangeraden, en meer groente.


Excuses

Ipsos vroeg de respondenten ook waarom ze de ADH’s niet haalden. Er waren meerdere antwoorden mogelijk, en bij zowel groente, fruit en brood werd “Ik vind de hoeveelheid die ik neem voldoende” het vaakst aangevinkt. Bij vis koos men het meest voorhet excuus  “Ik vind het product te duur”.

Nederlanders eten in werkelijkheid waarschijnlijk nog slechter dan ze zelf denken. In eerder onderzoek waarin daadwerkelijke innames zijn gemeten blijken de scores flink lager dan in deze enquête.

“Dat mensen positief zijn over hun eetgedrag noemen we onrealistisch optimisme. Je ziet dat overal, ook bijvoorbeeld als je vraagt of mensen beter dan gemiddeld kunnen autorijden”, zegt hoogleraar gezondheidscommunicatie en gedragsverandering Emely de Vet (Wageningen Universiteit).


Wilskracht

Een andere factor is dat mensen niet goed weten wat ze op een dag eten. “Door de dag heen nemen we tientallen beslissingen over ons eten. Dat gebeurt lang niet altijd bewust. Daar komt bij: we weten niet of we bijvoorbeeld 200 gram groente hebben gegeten, omdat we niet weten hoeveel dat is”, aldus De Vet.

Omdat (onbewust) gedrag zo’n grote rol speelt, moet het makkelijker worden gemaakt om gezonde keuzes te maken, zegt De Vet. “Het moet niet zo zijn dat je steeds wilskracht en zelfbeheersing nodig hebt om gezond te eten en de verleidingen te weerstaan. Men moet ook het gezonde verleidelijk maken, dus naast snacks ook fruit bij de kassa.”

 

03.22.16
by

Hoeveelheid huisvuil gedaald naar niveau van twintig jaar geleden

De daling van de afvalproductie werd aan het begin van de economische crisis ingezet, maar houdt ook aan nu de economie zich herstelt. Dat blijkt dinsdag uit gegevens van het Europese statistiekbureau Eurostat.

De 527 kilo afval waar één persoon in 2014 gemiddeld goed voor was, was zelfs iets minder dan de 539 kilo in 1995. Gemiddeld produceren Nederlanders wel meer afval dan het Europees gemiddelde van 475 kilo.


Hergebruik

In totaal wordt in Nederland de helft van het afval hergebruikt. De rest gaat de verbrandingsovens in. Nederland blijft op het vlak van recyclen wat achter bij het gemiddelde van de Europese Unie, maar is na Oostenrijk koploper met composteren. Duitsland is kampioen hergebruik van afval. Het land recyclet en composteert bijna twee derde van zijn afval. 

De lage afvalproductie van Nederlandse huishoudens en bedrijven zorgt ervoor dat afvalverwerkingsbedrijven honderdduizenden tonnen vuilnis importeren uit andere landen. Sinds de crisis is er in Nederland niet genoeg eigen afval voorhanden om de verbrandingsovens optimaal te laten branden.

03.22.16
by

‘Matig alcoholgebruik niet gezond’

Dat meldt Trouw op basis van een Canadees onderzoek. Onderzoekers verzamelden gegevens van 87 studies waarin de gezondheidseffecten van alcohol werden geanalyseerd. Hieruit wordt geconcludeerd dat alleen de geheelonthouder beter af is.

In veel onderzoeken werd vastgesteld dat het drinken van één tot twee glazen alcohol per dag goed zou zijn voor hart en bloedvaten en dat binnen deze groep ook minder dementie, kanker of botbreuken voor kwamen. Matig gebruik van alcohol zou zelfs een positief effect hebben op het voorkomen van levercirrose, een typische alcoholistenkwaal.

Onder de geheelonthouders zou zich een grote groep bevinden die vanwege gezondheidsredenen gestopt is met drinken. Hierdoor lijken matige drinkers gezonder, omdat zij vermoedelijk geen klachten hebben ondanks dat zij wel regelmatig alcohol nuttigen. Om die reden zouden de resultaten bij deze groep positiever zijn dan bij de zware drinkers en de geheelonthouders.

Hooguit de incidentele drinker heeft voordeel bij het drinken van alcohol.

03.22.16
by

‘Aanpassen van dieet kan wereldwijd miljoenen levens redden’

Door de eetgewoonten aan te passen kan ook de opwarming van de aarde afgezwakt worden en kunnen er miljarden euro’s worden bespaard op de gezondheidszorg en klimaatverandering.

Het onderzoek wordt gepubliceerd in Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) en is het eerste waarin de effecten van een meer vegetarisch dieet worden doorgetrokken naar gezondheid en milieu.

“Ongebalanceerde diëten zorgen voor de grootste gezondheidslast ter wereld. Onze voedselketen veroorzaakt ook meer dan een kwart van de uitstoot van broeikasgassen”, aldus onderzoeker Marco Springmann. “Wat we eten heeft grote invloed op onze eigen gezondheid en het wereldwijde milieu.”

De onderzoekers bekeken de effecten van vier verschillende eetgewoonten over een tijdsbestek van een halve eeuw. Door mensen aan een vegetarisch dieet te houden zouden jaarlijks zo’n acht miljoen mensen minder komen te overlijden vanaf 2050. Bij het volgen van de huidige richtlijnen voor voedselinname zouden jaarlijks ongeveer vijf miljoen mensen minder overlijden.


Broeikasgassen

Met de reeds bestaande richtlijnen zouden de broeikasgassen in 2050 met 29 procent kunnen dalen. Bij een vegetarisch dieet zou het gaan om 63 procent en bij een veganistisch dieet kan de uitstoot tot 70 procent verminderen.

Jaarlijks kan er tot 900 miljard euro bespaard worden op de gezondheidszorg en aan verlies aan arbeid, tegelijk kan er winst gehaald worden uit de verminderde broeikasgassen. Het zou gaan om bedragen van ruim 500 miljard euro.


Technologie

“We verwachten niet dat iedereen zijn of haar eetpatroon aanpast”, aldus Springmann. “Maar klimaatverandering aanpakken middels onze voedselketen vraagt meer dan enkel technologische ontwikkelingen. Een gezonder en meer duurzaam dieet zorgt voor een grote stap in de juiste richting.”

03.22.16
by

Zijn pinda’s ongezond?

De pinda oftewel aardnoot, grondnoot, olienoot of apennoot, is botanisch gezien eigenlijk een peulvrucht en geen noot. Noten groeien aan een boom. Pinda’s groeien aan een struik met stengels die naar beneden buigen en onder de grond verder groeien. Daar ontwikkelt zich een peul met zaden: een dop met gevuld met pinda’s. Als je allergisch bent voor noten, ben je niet per se ook allergisch voor pinda’s.

Pinda’s en noten lijken wel op elkaar wat betreft de voedingsstoffen die erin zitten en we gebruiken ze ook op dezelfde manier. Ze staan in hetzelfde vak van de Schijf van Vijf.

Onverzadigd vet

Noten en pinda’s zitten vol onverzadigde vetten, ijzer, B-vitamines en vitamine E. Ze helpen je bloedvaten gezond houden. Ze verlagen het LDL-cholesterol en verlagen het risico op hart- en vaatziekten. Het Voedingscentrum raadt daarom aan om elke dag een handje noten of pinda’s te eten.

Veel calorieën

Waarom hebben pinda’s dan toch zo’n ongezond imago? Ze zijn behoorlijk calorierijk. Bovendien is er vaak flink wat zout aan toegevoegd. Ongezouten noten en pinda’s zijn wel een gezonde keuze. Het maakt niet uit of ze ongebrand, gebrand of geroosterd zijn. Houd het bij voorkeur wel bij maximaal een handje per dag vanwege de calorieën.

Gezouten noten en pinda’s en ook varianten met chocolade, suiker of krokant laagje eromheen (‘borrelnootjes’) kun je beter niet te vaak eten.

Pindakaas en notenpasta

Pindakaas en andere pasta’s op basis van noten zijn een gezond smeersel voor op je boterham, mits ze voor de volle 100 procent uit pinda’s of noten bestaan. Op het etiket kun je controleren of er geen zout, suiker of palmvet aan is toegevoegd. Smeersels met zout, suiker of palmvet kun je beter laten staan.

03.22.16
by

Makkelijk meer groente en fruit eten

Groenten en fruit zijn supergezond. Ze bevatten onmisbare voedingsstoffen, zoals vitamine C, vitamine A, foliumzuur, vezels en kalium. Als je er voldoende van eet, verlaag je je risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en bepaalde vormen van kanker. Ook helpt groente en fruit je bloeddruk verlagen. Bovendien is groente en fruit relatief caloriearm en bevat het juist wel veel vezels die ervoor zorgen dat je je lang verzadigd voelt: goed voor de lijn dus!

Helaas is er niet één groente- of fruitsoort waarin alles zit wat je nodig hebt, dus het is belangrijk om te variëren. Ook kun je groente niet zomaar vervangen door fruit, omdat daar weer andere vitamines en mineralen in zitten. Je mag wel kiezen voor groente en fruit uit de diepvries, blik of pot, want dat is net zo gezond als de verse variant (als er tenminste geen zout of suiker aan is toegevoegd: controleer het etiket).

1. Bij elke maaltijd

Voeg aan elke maaltijd wat groente of fruit toe. Je hoeft echt niet alleen bij het diner groente op tafel te zetten, probeer het bij elke maaltijd én tussendoor te eten. Doe ’s morgens extra fruit in je yoghurt. Leg ’s middags wat plakjes komkommer en tomaat op je broodje. Maak eens een salade als lunch of bak flink wat groente met twee eitjes voor een goedgevulde groente-omelet.

2. Tussendoor

Groente is een ideaal, gezond tussendoortje. Handige groentesnacks zijn bijvoorbeeld wortels, radijsjes, cherrytomaatjes en stukken komkommer. Zo’n tussendoortje kun je prima meenemen. Koop handige minigroente of snijd de groente zelf en bewaar de hapklare stukjes in een goed afsluitbaar bakje.

Heb je ’s avonds zin om ergens op te knagen, verruil de chips dan voor knapperige reepjes paprika en bleekselderij. Met een beetje hummus of een yoghurtdip is dat een frisse tv-snack.

3. Fruit meenemen

Ook fruit is makkelijk om mee te nemen naar school of naar je werk. Gewoon een appeltje, peer of banaan in je tas stoppen. Voor de afwisseling is gedroogd fruit een fijne variant: rozijnen, dadels, abrikozen, pruimen, appel enzovoort. Omdat het lekker zoet is, is het een gezonde vervanger voor snoepgoed. Gedroogde vruchten bevatten wel minder vitamine C en meer suiker dan vers fruit, dus houd het bij maximaal een handje per dag.

4. Meer variatie

Ben je een echte aardappelen-vlees-groente-koker en kom je steeds maar weer uit bij bloemkool, broccoli of boontjes? Neem eens een abonnement op een groentepakket, zodat je elke week diverse groente in huis hebt die je normaal misschien niet snel zou kopen. Vaak zitten er recepten bij waarmee je direct aan de slag kunt en anders is er op internet altijd wel een geschikt gerecht te vinden. Zo word je een stuk creatiever en ga je vanzelf gevarieerder eten.

Bedenk bovendien dat je groente niet altijd hoeft te koken. Veel groente zijn rauw al lekker en je kunt het natuurlijk ook bakken, wokken, grillen of stomen. Kijk elke week naar ons nieuwe weekmenu voor acht gezonde recepten voor inspiratie.

5. Half bord groen

Wil je meer groente binnenkrijgen bij het avondeten, dan is het een goede richtlijn om je halve bord te vullen met groenten. Eet een salade bij het diner voor nog een beetje extra groen.

6. Tijd besparen

Weinig tijd? Sla dan voorgesneden groente in. Het is ook handig om groente en fruit in je vriezer te hebben, zodat je altijd groente en fruit bij de hand hebt, ook als je geen tijd meer hebt om naar de winkel te gaan.

Groente in blik of pot zonder toegevoegd suiker en zout is lang houdbaar en een gezond alternatief voor verse producten. Vul je voorraadkast en je hebt snel een maaltijd op tafel zonder eerst boodschappen te hoeven doen.

7. Restjes verwerken

Gooi eventuele restjes groenten van je avondmaaltijd niet meteen in de prullenbak. In een koelkast met een temperatuur van 4 tot 7 graden Celsius mag je kliekjes twee tot drie dagen bewaren. Of vries groente in, dan is het tot drie maanden houdbaar.

Groentekliekjes kun je gemakkelijk verwerken in een soep (water met een bouillonblokjes erbij, even koken en pureren maar) of met een eitje erbij combineren tot een omelet of in een tortilla of quiche stoppen.

03.22.16
by

Geen alcohol, wel drie koppen thee

Voor je lichaam heb je vocht nodig. Een mens bestaat tenslotte voor zo’n 60 procent uit vocht. Je verliest water door te zweten en te plassen. Wat je aan vocht verliest, moet je aanvullen met drinken.

Het Voedingscentrum adviseert vooral dorstlessers zonder calorieën: water, koffie en thee. Geen alcohol én geen vruchtensap meer.

Niet alle thee telt mee voor de drie koppen per dag. Het beste kun je zwarte en/of groene thee drinken. Deze twee soorten thee verlagen de bloeddruk en verkleinen het risico op een beroerte. Zwarte thee is verkrijgbaar in verschillende smaken, bijvoorbeeld English breakfast, Engelse melange, Earl grey en thee met vruchtensmaak. Op het etiket staat dat het gemaakt is van zwarte thee. Ook groene thee is er in verschillende varianten, bijvoorbeeld met citroen of munt.

Geen echte thee

Kruidenthee is een aftreksel van planten of vruchten of een mengsel van kruiden, bloemen en specerijen en dus eigenlijk geen echte thee. Daarom telt deze niet mee met de drie koppen zwarte thee en groene thee per dag.

Koffie

Ook het advies voor het drinken van koffie is aangepast. Drink geen ongefilterde koffie of maximaal één kopje, maar gefilterde koffie. Ongefilterde koffie bevat veel cafestol, een stofje dat het LDL-cholesterol verhoogt. Een teveel aan LDL-cholesterol in je bloed blijft plakken aan de binnenkant van je bloedvaten. Dat vergroot de kans op bijvoorbeeld een hartaanval of een beroerte. De best gefilterde koffie is koffie gezet met een papieren filter. Hoe beter de koffie is gefilterd, hoe lager het gehalte van het LDL-cholesterolverhogende stofje cafestol.

Suikerhoudende dranken

In vruchtensappen, limonade en frisdrank zit suiker. Al deze producten verhogen de kans op ovegewicht en diabetes.