Ayahuasca bestaat meestal uit twee bestanddelen: delen van een slingerplant en bladeren van een struik die DMT bevatten (een hallucinogeen middel dat de waarneming sterk kan beïnvloeden).
Het zorgt voor sterke hallucinogene en lichamelijke effecten, aldus het Trimbos-instituut, waaronder een veranderde waarneming (eventueel met visuele effecten), een stijging van de bloeddruk en hartslag en het anders ervaren van gedachten en emoties. Ervaringen worden als therapeutisch, spiritueel, maar soms ook als beangstigend of verwarrend beschreven.
Hoewel in de westerse wereld de laatste jaren meer aandacht is voor het middel, ontbreken cijfers over het gebruik. Volgens een Trimbos-woordvoerder is er in Nederland voor zover bekend geen onderzoek naar gedaan.
Miguel San Martin begeleidt al zo’n tien jaar lang ceremonies in Nederland. “Toen ik begon, was het moeilijk een plek te vinden waar je ayahuasca kon gebruiken”, vertelt hij aan NU.nl. “Nu heb je een tsunami aan ceremonies, met alle voor- en nadelen.”
“Er zijn plekken waar ik m’n ergste vijand niet naartoe zou sturen, omdat de begeleiders niet de goede intenties, kennis of vaardigheden hebben om de ceremonie energetisch in goede banen te leiden.”
Research
San Martin raadt mensen die geïnteresseerd zijn in ayahuasca – of ze het nou in Nederland of in Zuid-Amerika willen gebruiken – dan ook aan altijd goede research te doen.
“Praat met mensen, zoek online naar informatie. Zelfs op plekken in Zuid-Amerika, waar het gebruik van ayahuasca een eeuwenoude traditie is, zijn er veel sjamanen die je niet kunt vertrouwen. Velen zijn zogenoemde zwarte sjamanen, die met zwarte magie werken. Er vindt ook regelmatig seksueel geweld plaats: als je ayahuasca gebruikt hebt, ben je in principe overgeleverd aan degenen die de ceremonie begeleiden.”
Hoewel er opleidingen en cursussen bestaan op het gebied van sjamanisme, volgde San Martin die niet. Hij verdiepte zich zeventien jaar geleden in Boeddhistisch energiewerk en vond het gebruik van ayahuasca daar goed op aansluiten. Zelf woonde hij vele ceremonies bij voor hij ze ging begeleiden. “Het woord sjamaan zegt ook niet zo veel. Het biedt geen enkele garantie op een goede ceremonie.”
“Sowieso kun je weinig garanties geven, behalve dat de begeleiding zo optimaal mogelijk is”, gaat San Martin verder. Volgens hem is het essentieel dat je als begeleider kan omgaan met de “zware energieën” die vrijkomen bij een ceremonie en dat je oprecht bij jezelf nagaat waarom je het wil doen. “Ik hoor regelmatig van mensen die een paar keer ayahuasca hebben gebruikt dat ze ook een ceremonie willen begeleiden. Maar je ego zou daarbij geen rol mogen spelen. Het moet vanuit de juiste intenties gebeuren.”
Zelf heeft hij altijd een drang gehad om mensen te helpen, vertelt San Martin. “Ik wil mensen graag een ‘grotere waarheid’ laten zien.”
Risico’s
Volgens het Trimbos-instituut is het gebruik van middelen nooit veilig, en ayahuasca dus ook niet. Het kan sterke geestelijke effecten veroorzaken en zou ongunstig zijn voor mensen met psychiatrische problemen, terwijl het vaak als therapeutisch middel wordt aangeboden.
San Martin stelt strenge eisen aan mensen die een ceremonie willen bijwonen. Zo moeten ze zich van tevoren aan een speciaal dieet houden. Dat houdt onder meer in dat ze geen rood vlees, chocolade, alcohol en cafeïne mogen nuttigen en minimaal een week geen drugs mogen hebben gebruikt.
“Als deelnemers zich daar niet aan hebben gehouden, stuur ik ze naar huis”, aldus Martin. Verder laat hij geen mensen toe met een psychische aandoening als bipolariteit of schizofrenie. Ook mensen die antidepressiva of allergiemiddelen slikken zijn niet welkom.
“Gevaarlijk zou ik ayahuasca niet willen noemen”, zegt San Martin. “Er is een kleine kans dat je aanleg hebt voor psychoses en dat zelf niet weet. Ik heb dat nog nooit meegemaakt, en ik zie denk ik zo’n 500 mensen per jaar. De meesten zijn tussen de 25 en 60 jaar oud, dus meestal weet je dan ook wel of je aanleg hebt voor psychoses.”
“In principe zeg ik: de straat oversteken is gevaarlijker dan het nemen van ayahuasca. Maar het middel houdt je wel een genadeloze spiegel voor, en dat is niet altijd even gezellig.”
