“De supermarkt of de lokale markt bieden al voldoende”, vertelt voedingswetenschapper Paulien Vinke in gesprek met NU.nl. “Denk aan aardappelen, rijst, pasta, groenten en fruit, peulvruchten, noten, sojamelk en af en toe een stuk tofu of sojaschnitzel.”
De vegetarische vleesvervangers, waarin ook steeds meer keus is, zijn niet het meest gezonde alternatief voor vlees. “Deze producten zijn vaak rijk aan verzadigd vet en zout“, aldus Patricia Schutte van het Voedingscentrum. “Als je deze ingrediënten wil vermijden, kun je beter kiezen voor bijvoorbeeld noten en peulvruchten.”
Verwarrend
Voor de consument kan het wellicht verwarrend zijn welke producten in de supermarkt plantaardig zijn en welke niet. “Van onbewerkte producten zoals groente weten we precies wat erin zit”, zegt Vinke. “Bij bewerkte voeding kan je het beste de ingrediëntenlijst raadplegen. Veel van deze producten bevatten alsnog dierlijke ingrediënten, zoals gelatine, melk en eieren in snoepjes, gebak en kant- en klaarproducten.”
Er bestaat reeds een Vegetarisch Keurmerk dat aangeeft dat een product vrij is van ingrediënten afkomstig van gedode dieren. Vinke kan zich voorstellen dat ook een keurmerk voor plantaardig bewerkte voeding handig is voor de consument. “Maar het draagt niet per se bij aan een gezonder voedingspatroon, omdat het niet zegt over de gezondheidswaarde van het product. We moeten vooral minder bewerkt voedsel eten om gezond te eten.”
“Plantaardige voeding bevat veel gezonde voedingsstoffen, zoals kalium (bloeddrukverlagend), voedingsvezels (goed voor stoelgang en tegen darmkanker), vitamines en mineralen en veel bioactieve stoffen. Daar komt nog bij dat plantaardige voeding meestal goed verzadigt en weinig kilocalorieën bevat, wat weer goed is voor de lijn.”
Schutte waarschuwt wel voor een knelpunt bij uitsluitend plantaardig eten. “Vitamine B12, dat nodig is voor de aanmaak van rode bloedcellen en dat zorgt voor een goede werking van het zenuwstelsel, zit voornamelijk in dierlijke producten. Wanneer je dus hoofdzakelijk plantaardig eet, loop je groot risico op een tekort aan B12. Je moet het dan aanvullen met supplementen.”
Hummus
Mensen die meer plantaardig willen eten, kunnen het beste eerst minderen met vlees. “Eet in plaats daarvan vervangingen zoals peulvruchten, noten, tofu of een vegetarisch vervangingsproduct”, zegt Vinke. Mensen die gewend zijn om vlees op brood te eten, kunnen kaas beter ook laten staan: ook dit is een dierlijk product. “Denk aan hummus, gegrilde groenten of avocado. Het helpt overigens ook goed om je ervaringen te delen met anderen die (minder) plantaardig eten. Zo inspireer je elkaar weer.”
In de nieuwe Richtlijnen Gezonde Voeding adviseert de Gezondheidsraad om meer plantaardig voedsel te consumeren. Daarin wordt onder meer aangeraden om dagelijks een hand noten te eten, gezien dit het risico op coronaire hartziekten verkleint. Ook wordt geadviseerd om wekelijks peulvruchten te eten, want uit onderzoek is overtuigend aangetoond dat dit het LDL-cholesterol verlaagt (cholesterol dat het risico op slagaderziekte verhoogt).
Ook keek de Raad naar de gezondheidseffecten van diverse voedingspatronen, zoals het vegetarische en het Mediterrane. Daaruit blijkt dat meer plantaardige en minder dierlijke voedingspatronen positieve gezondheidseffecten hebben. Deze patronen scoren hoog op het gebruik van onder meer fruit en groente, peulvruchten en oliën rijk aan onverzadigde vetzuren.
Noten
Volgens het Voedingscentrum krijgen Nederlanders vooral eiwitten binnen via dierlijke producten, met name vlees en zuivel. De verhouding is ongeveer twee derde dierlijk en een derde plantaardig. Wel eten mensen steeds meer noten, granen en peulvruchten: jaarlijks stijgt de notenconsumptie met 10 procent en de consumptie van peulvruchten klom omhoog met 12 procent.
“Sinds 2010 daalt de vleesconsumptie en dat heeft als gevolg dat andere producten vaker worden gegeten, zoals noten”, aldus Schutte. “Door innovaties op het gebied van plantaardig eten verwacht ik dat dit verschil nog groter zal worden.”
Ook Vinke is het opgevallen dat mensen bewuster omgaan met hun voeding. “Mensen worden zich steeds meer bewust van het feit dat de keuze voor hun voeding het risico op welvaartsziekten beïnvloedt. Daarbij stimuleren mensen elkaar ook om anders te eten en in de sociale omgeving is er steeds meer aandacht voor.”
Wat betreft de (nabije) toekomst ziet Vinke een grote toename in het aanbod van plantaardige producten. “Ik woon zelf in Duitsland en hier lijken de trends iets voorop te lopen. Je ziet dat veel supermarkten, restaurants en fastfoodketens met plantaardige producten komen. Denk aan veganistische döner, veganistische braadworst en hamburgers en café’s die enkel veganistische producten verkopen. Ik denk dat dit in Nederland ook gaat gebeuren.”