Woensdag zijn 43 locaties geopend waar bloed kan worden gedoneerd. Op die plekken kun je niet alleen bloed doneren, maar ook plasma, een bloedbestandeel. Vanaf je achttiende mag je bloed en/of plasma geven, maar niet iedereen mag dit doen.
Voordat je gaat doneren, moet je iedere keer een lange vragenlijst invullen. “Daarop vragen we onder meer hoe het tijdens je vorige donatie ging, of je drugs hebt gebruikt, of je recentelijk bij een medisch specialist bent geweest en of je in het buitenland bent geweest”, vertelt Sanquin-woordvoeder Merlijn van Hasselt. “We bekijken dan of er risico’s zijn voor de donateur en voor de patiënt. Zijn er geen risico’s, dan kan er gedoneerd worden.”
Een van de meest omstreden vragen op de lijst is of je als man seks hebt gehad met een man. Is dat het geval, dan mag er niet meteen gedoneerd worden. Vrouwen die seks hebben met een vrouw of mannen die seks hebben met een vrouw, mogen wel gewoon doneren. “Mannen die seks hebben met mannen, lopen honderd keer meer risico op hiv dan andere mensen. Die risico’s willen we uitsluiten in het belang van de patiënt”, vertelt Van Hasselt. “Mits een man een jaar geen seks heeft gehad met een andere man, mag hij bloed doneren.”
Mannen en vrouwen
Jaarlijks mogen mannen 5 keer en vrouwen 3 keer bloed doneren. Omdat plasma doneren minder zwaar is voor je lichaam, mogen zowel mannen als vrouwen dat 26 keer per jaar doen. Mannen mogen vaker bloed doneren omdat zij doorgaans meer bloed in hun lichaam hebben dan vrouwen.
De hoeveelheden qua donaties verschillen. Als je plasma doneert, wordt er 660 mililiter afgetapt, bij bloed is dit een halve liter. Volgens Van Hasselt komt het heel soms voor dat mensen flauwvallen na het doneren. “Als je bloed doneert, zit je in een comfortabele ligstoel. Word je licht in je hoofd, dan zorgen we ervoor dat de stoel in een horizontale houding wordt gezet zodat het bloed terugstroomt naar je hoofd en je bij blijft.”
Na het doneren krijgen de donors wat te snoepen en te drinken, zodat ze wat bij kunnen komen van hun goede daad. Van Hasselt raadt aan om het daarna de hele dag rustig aan te doen. “Je moet zelf aanvoelen wat je kan, maar ga na het doneren niet gelijk twintig kilometer fietsen. Plasma wordt wel een stuk sneller aangevuld door het lichaam dan bloed, dus daar heb je minder last van.”
Geneesmiddelen
Het gedoneerde bloed en plasma worden gebruikt voor geneesmiddelen voor bijvoorbeeld bloedstollingsziekten zoals hemofilie en HAE. Ook wordt het gedoneerde bloed gebruikt voor mensen die het tekort komen of die bestraald worden tegen leukemie. “Alle bloedgroepen zijn welkom, maar O-negatief in het bijzonder”, vertelt Van Hasselt. “Deze bloedgroep kan bij iedereen worden toegediend. Mocht iemand wegens groot bloedverlies direct een bloedtransfusie nodig hebben, dan is dit de bloedgroep waar de artsen naar zullen grijpen. Donors met deze bloedgroep vragen we ook om geen plasma te doneren, omdat we liever hun bloed willen hebben.”
Er is in Nederland geen tekort aan bloeddonoren, maar volgens Van Hasselt is de bloedbank wel altijd op zoek naar nieuwe donors. “De meeste donors geven al jaren bloed aan ons, maar na hun zeventigste mogen ze geen bloed meer geven omdat ze zich dan beter op hun eigen gezondheid kunnen focussen. Dit jaar zullen er dan ook weer een heleboel mensen afvallen, bijvoorbeeld wegens ziekte, omdat ze de zeventig zijn gepasseerd of omdat ze zwanger zijn. Dan mag je namelijk ook geen bloed of plasma geven. We hopen daarom ook weer een hoop nieuwe donors te krijgen.”
Vragenlijst
Merlijn van Hasselt heeft voor NU.nl de vragenlijst voor de donateurs kort samengevat:
- Ging de vorige keuring goed?
- Hoe voel je je? (ben je verkouden, heb je ontstekingen?)
- Ben je recentelijk bij een medisch specialist geweest? (mondhygiënist, tandarts, huisarts)
- Had je het afgelopen jaar een ziekte? Zo ja, welke?
- Heb je ooit een bloedtransfusie gehad?
- Heb je de afgelopen tijd drugs gebruikt?
- Heb je risicovolle seksuele contacten gehad?
- Heb je onlangs een tattoo of piercing laten zetten?
- Ben je onlangs in het buitenland geweest? Zo ja, dan mag je tot vier weken na je bezoek geen bloed of plasma doneren.
- Was je in de periode van 1980 – 1996 in Engeland? (in die periode heerste er BSE. Was je die periode in Engeland, dan mag je geen bloed of plasma doneren)
